ေၿမာက္အေမရိကတိုက္

ေၿမာက္အေမရိကတိုက္
______________________

ေၿမာက္အေမရိက တိုက္သည္ ကမ ၻာ့တိုက္ၾကီး
၇- တိုက္ထဲတြင္ အာရွ ၊ အာဖရိက တိုက္ၿပီးလွ်င္
တတိယအၾကီးဆံုး တိုက္ၿဖစ္သည္ ။
ကေနဒါ ၊ အေမ၇ိက ႏွင့္မကၠဆီကိုနိင္ငံမ်ားသည္
ေၿမာက္အေမရိကတိုက္တြင္ ပိုင္းၿခားတည္ရွိသည္ ။

ကမ ၻာ့အၾကီးဆံုးကၽြန္း Greenland ၊ အေမရိက တိုက္
အလယ္ပိုင္း ႏွင့္ ကာေရဗီယံေဒသမွတခ်ိဳ ့ ကၽြန္းမ်ား
ကိုလဲ ေၿမာက္အေမရိက တိုက္၏ အစိတ္အပိုင္းဟု
သတ္မွတ္ေလ့ရွိၾကသည္ ။

America အမည္သည္အီတလီလူမ်ိဳးေရေၾကာင္း
ခရီးသြား
Amerigo Vespucci ၏ အမည္မွဆင္းသက္လာခဲ့ၿခင္း
ၿဖစ္သည္ ။
သူသည္ ေအဒီ ၁၄၉၀ - ခုႏွစ္အခ်ိန္က
ေတာင္အေမရိက တိုက္သို ့စတင္ေရာက္ရွိခဲ့ၿပီး
ေၿမာက္အေမရိက ေဒသ သို ့လဲ
ေရာက္ရွိခဲ့သူၿဖစ္သည္ ။

ေနာက္ပိုင္းေၿမပံုေရးဆြဲသူမ်ားသည္
ပထမဆံုးေတာင္အေမရိကတိုက္ကို
ေရးဆြဲၿပီးေနာက္ Vespucci ကိုဂုဏ္ၿပဳသည့္
အေနၿဖင့္ South America ဟု အမည္ေပးခဲ့ၾကသည္ ။
မေရွးမေႏွာင္းမွာပင္ ေၿမာက္ဖက္ေဒသသည္လဲ
North America ၿဖစ္လာခဲ့သည္ ။

(ရာသီဥတု)
------------------------

ေၿမာက္အေမရိကေဒသတြင္ရာသီဥတုပံုစံ
မ်ိဳးစံုကိုေတြ ့ရွိနိင္သည္ ။
ေၿမာက္ဖက္အက်ဆံုးေဒသမ်ားတြင္ေရခဲခ်ပ္မ်ား
ဖံုးလႊမ္းေနသည္ ။
ေၿမာက္အေမရိကတိုက္အလယ္ပိုင္း ႏွင့္
ကာေရဗီယံေဒသသည္ အပူပိုင္း သမမွ ်တသည့္
ရာသီဥတုရွိသည္ ။

အေနာက္ေၿမာက္ဖက္ေဒသသည္မိုးမ်ားစြာ
ရြာသြန္းသည့္ေဒသၿဖစ္သည္ ။
အေမရိကန္ အေနာက္ဖက္ ႏွင့္ မကၠဆီကို
ၿမာက္ဖက္ေဒသမ်ားတြင္ေၿခာက္ေသြ ့သည့္
ကုန္းေၿမႏွင့္ ကႏ ၱာရမ်ားမွ ဧရိယာမ်ားစြာ
ဖံုးလႊမ္းလွ်က္ရွိသည္ ။

(အေရွ ့ဖက္ေဒသ)
----------------------

ေၿမာက္အေမရိကတိုက္ အေရွ ့ဖက္ကမ္းေၿခ
ေဒသ သည္ရွည္လွ်ားသည့္ေၿမၿပန္ ့ လြင္ၿပင္
ေဒသၿဖစ္သည္ ။
Appalachians အမည္ရ ေတာင္တန္းသည္
ထိုေၿမၿပန္ ့လြင္ၿပင္ေဒသတြင္ အေမရိကန္ နိင္ငံ
Alabama ေဒသမွသည္ ကေနဒါနိင္ငံ Québec ေဒသ
အထိ သြယ္တန္းလွ်က္ရွိသည္ ။
အေရွ ့ေၿမာက္ဖက္ ကေနဒါ ႏွင့္ အေမရိကေဒသတြင္
သစ္ေတာထူထပ္သည့္ ေတာေတာင္မ်ားစြာရွိကာ
ၿမစ္မ်ားစြာလဲၿဖတ္သန္းစီးဆင္းလွ်က္ရွိသည္ ။

(အေနာက္ဖက္ေဒသ)
--------------------

ေရာ့ကီးေတာင္တန္းသည္ေၿမာက္အေမရိက တိုက္
အေနာက္ဖက္တြင္ မကၠဆီကိုေဒသမွ သည္
အလာစကာေဒသအထိသြယ္တန္းလွ်က္ရွိသည္ ။
အေနာက္ဖက္ကမ္းရိုးတမ္းေဒသတြင္
ေတာင္တန္းမ်ားစြာရွိၿပီး ဤေဒသ၏ ထင္ရွားသည့္
ဆားငံေရကန္မွာ Great Salt Lake ၿဖစ္သည္ ။

ဤေဒသရွိၿမစ္မ်ားစြာသည္ပစၥဖိတ္သုမုဒၵရာထဲသို ့
စီး၀င္သည္ ။

(အလယ္ပိုင္းေဒသ)
------------------------

အေနာက္ဖက္ေရာ့ကီးေတာင္တန္း ႏွင့္
အေရွ ့ဖက္ Appalachians ေတာင္တန္းၾကား
ေဒသသည္ေၿမၿပန္ ့လြင္ၿပင္ၿဖစ္ၿပီး
Great Plains ဟုေခါ ္ဆိုၾကသည္ ။
ထိုေနရာအမ်ားစုသည္သစ္ပင္ၾကီးမ်ားကင္းမဲ့သည့္
ၿမက္ခင္းလြင္ၿပင္ၿဖစ္သည္ ။
ယေန ့အခ်ိန္တြင္ထိုေနရာသည္ ဂ်ံဳစပါးစိုက္ပ်ိဳးရာ
အဓိကေဒသၿဖစ္သည္ ။

(ေၿမာက္ပိုင္းေဒသ)
-----------------------

ေၿမာက္အေမရိကတိုက္ေၿမာက္ဖက္ ႏွင့္
အေရွ ့ေၿမာက္ေဒသကို Canadian Shield ဟု
ေခါ ္သည္ ။
ကေနဒါ နိင္ငံ၏ဧရိယာအမ်ားစုသည္
Canadian Shield ေဒသၿဖစ္သည္ ။
ၾကီးမားသည့္ေက်ာက္တံုးခ်ပ္မ်ား ၊ ေရခဲလြင္ၿပင္
ေဒသၿဖစ္ကာ ရာသီဥတုဆိုး၀ါးၿပီး စိုက္ပ်ိဳးေရးႏွင့္
လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရးခက္ခဲရာေဒသၿဖစ္သၿဖင့္
လူေနထိုင္မွဳနဲပါးသည္ ။

(ေရအရင္းအၿမစ္)
---------------------

ေၿမာက္အေမရိက ေဒသသည္ ေရ အရင္းအၿမစ္
အမ်ားအၿပားရွိရာေဒသၿဖစ္သည္ ။
ၿမစ္ၾကီးမ်ားစြာရွိၿပီး Missouri ၿမစ္မွာ
ေၿမာက္အေမရိက တိုက္၏အရွည္ဆံုးၿမစ္ၿဖစ္သည္ ။

မစၥစပီၿမစ္မွာ အေရးပါဆံုးၿမစ္ၿဖစ္ၿပီး
အၿခားထင္ရွားသည့္ၿမစ္မ်ားမွာ Colorado, Columbia,
Yukon, Mackenzie, Fraser, ႏွင့္ St. Lawrence ၿမစ္မ်ား
ၿဖစ္ၾကသည္ ။

ေၿမာက္အေမရိကတိုက္ အလယ္ပိုင္း အေပါ ္ဖက္တြင္
ေရခ်ိဳ ေရကန္ၾကီး ၅ -ကန္ေပါင္းစပ္တည္ရွိၿပီး ၄င္းကို
Great Lakes ဟုေခါ ္သည္ ။

ေၿမာက္အေမရိကေဒသတြင္ပင္လယ္ေကြ ့
၃ - ခုတည္ရွိသည္ ။
ယင္းတို ့မွာ ေတာင္ဖက္ရွိ မကၠဆီကိုပင္လယ္ေကြ ့ ၊
အေနာက္ေၿမာက္ဖက္ရွိ အလစကာပင္လယ္ ေကြ ့ ၊
ေၿမာက္ဖက္ေဒသရွိ Hudson ပင္လယ္ေကြ ့တို ့
ၿဖစ္သည္။

( ေၿပာင္းေရြ ့ေနထိုင္သူမ်ား၏ေဒသ)
--------------------------------

ဤေဒသတြင္လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ေထာင္ခ်ီမွ
စတင္ေနထိုင္ခဲၾကသည့္ ေဒသခံ အေမရိကန္
လူမ်ိဳးမ်ားကို Native Americans မ်ားဟုေခါ ္သည္ ။

၁၄၉၂ - ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္းဥေရာပတိုက္သားမ်ား
စတင္ေရာက္ရွိခ်ိန္မွစ၍ ေဒသခံလူမ်ိဳးမ်ား နယ္ေၿမ
တၿဖည္းၿဖည္းဆံုးရွံဳးခဲ့ရသည္ ။
သို ့ေသာ္တခ်ိဳ ့ေဒသတြင္ေဒသခံလူမ်ိဳးမ်ား၏
ယဥ္ေက်းမွဳတည္ရွိေနဆဲၿဖစ္သည္ ။

ေၿမာက္ပိုင္း ေရခဲေဒသမွ အက္စကီမို ေခါ ္
Inuit လူမ်ိဳးမ်ား ၊ မကၠဆီကိုေတာင္ဖက္ေဒသမွ
မာယာလူမ်ိဳးမ်ားသည္ ယေန ့အခ်ိန္ထိ သူတို ့၏
ေဒသတြင္ ေနထိုင္ေနၾကဆဲၿဖစ္သည္ ။

ယေန ့အခ်ိန္တြင္ေၿမာက္အေမရိကတိုက္၌
လူသန္း ၅၈၀ - ခန္ ့ေနထိုင္ေနၾကၿပီး အမ်ားစုမွာ ကမ ၻာ့ေနရာစံုမွၿဖစ္သည္။
မကၠဆီကိုၿမိဳ ့ ၊ နယူးေယာက္ၿမိဳ ့ႏွင့္
ေလာ့စ္အင္ဂ်လီၿမိဳ ့မ်ားသည္ကမ ၻာ့လူဦးေရ
အထူထပ္ဆံုးၿမိဳ ့ မ်ားထဲတြင္ပါ၀င္သည္ ။

ေၿမာက္အေမရိကေဒသဖြံ ့ၿဖိဳးတိုးတက္လာသည္ႏွင့္
အမွ် ကမ ၻာတလႊားမွ လူမ်ားအေၿခခ်ရန္ေရာက္ရွိ
လာခဲ့ၾကသည္ ။

ကေနဒါ ေဒသတြင္ ၿဗိတိသွ် ႏွင့္ၿပင္သစ္လူမ်ိဳး
အမ်ားဆံုးအေၿခခ်ရန္ေရာက္ရွိခဲ့ၿပီး ၊ အေမရိကေဒသတြင္
ၿဗိတိသွ် အႏြယ္သည္လူဦးေရ၏ ၃ ပံု ၁ ပံု
ရွိသည္ဟုဆိုသည္ ။

ထို ့အတူမကၠဆီကိုေဒသမွလူမ်ားသည္ေဒသခံ
လူမ်ိဳးမ်ား ႏွင့္ ဥေရာပတိုက္သားစပိန္လူမ်ိဳးမ်ား မွ
ဆင္းသက္လာသူအမ်ားစုၿဖစ္ၾကသည္ ။

Credit:အကယ္ဒမီ
ဗဟုသုတ​ေက်းရြာ