ဥေရာပတိုက္
_____________________
ဥေရာပတိုက္သည္ ကမ ၻာ့တိုက္ၾကီး ၇ - တိုက္
ထဲတြင္ ဩစေၾတးလ်တိုက္ၿပီးလွ်င္ဒုတိယ အငယ္ဆံုး
တိုက္ၿဖစ္သည္ ။
ဥေရာပတိုက္တြင္ကၽြန္းၾကီးမ်ားစြာရွိကာ ၿဗိတိသွ်ကၽြန္း ၊
အိုင္ယာလန္ကၽြန္း ၊ အိုက္စလန္ကၽြန္း ႏွင့္
ေၿမထဲပင္လယ္ေဒသရွိ Sardinia, Corsica, Sicily,
Crete ကၽြန္းမ်ားပါ၀င္သည္ ။
ဥေရာပတိုက္တြင္ကၽြန္းဆြယ္ေဒသမ်ားစြာရွိသည္ ။
ဂရိ ၊ အီတလီနိင္ငံမ်ားသည္ကၽြန္းဆြယ္နိင္ငံမ်ားၿဖစ္သည္ ။
စပိန္ ႏွင့္ ေပါ ္တူဂီ ႏွစ္နိင္ငံတည္ရွိသည့္ကၽြန္းဆြယ္ကို
Iberia ကၽြန္းဆြယ္ဟုေခါ ္သည္ ။
ေၿမာက္ဖက္ရွိဒိန္းမတ္နိင္ငံသည္ Jutland
ကၽြန္းဆြယ္ကို၄င္း ၊ ဆြီဒင္ ႏွင့္ ေနာ္ေ၀ နိင္ငံသည္
Scandinavian ကၽြန္းဆြယ္ေဒသကို၄င္း ပိုင္ဆိုင္ၾကသည္ ။
ဥေရာပတိုက္ႏွင့္အာရွတိုက္ကို Ural ေတာင္တန္းမွ
ပိုင္းၿခားထားသည္ ။
Ural ေတာင္တန္းသည္ ရုရွနိင္ငံကိုၿဖတ္ေက်ာ္သြားၿပီး
ရုရွား၏ အေရွ ့ဖက္အပိုင္းသည္ အာရွ ၊ အေနာက္ဖက္
အပိုင္းမွာ ဥေရာပေဒသၿဖစ္သည္ ။
ဥေရာပတိုက္၏ေက်ာ္ၾကားသည့္ Alps ေတာင္တန္းသည္
ေဆြဇလန္ ၊ ၿပင္သစ္ ၊ အီတလီ ၊ Austria နိင္ငံမ်ားကို
ၿဖတ္ေက်ာ္သြားၿပီး ထိုေတာင္တန္း၏ Matterhorn
ေတာင္ထိပ္သည္ကမ ၻာ ေက်ာ္ ေတာင္ထိပ္ တခု
ၿဖစ္သည္ ။
ဥေရာပ အေနာက္ေၿမာက္ေဒသတြင္ ေတာင္တန္းမ်ား ၊
ေတာင္ကုန္းမ်ား စြာတည္ရွိသည္ ။
ေနာ္ေ၀ကမ္းေၿခေဒသတြင္ ေရခဲေတာင္မ်ားစြာရွိကာ ၊
glaciers မ်ားစြာလဲဖံုးလႊမ္းေနဆဲၿဖစ္သည္ ။
ဥေရာပတိုက္သည္ အေမရိကန္ၿပည္ေထာင္စု
အရြယ္အစားမွ်သာရွိေသာ္လဲ လူဦးေရသန္း
၈၀၀ - ခန္ ့ ေနထိုင္ၾကသည္ ။
ဥေရာပတိုက္တြင္နိင္ငံေပါင္း ၄၀ - ေက်ာ္ပါ၀င္ၿပီး
ဘာသာစကားေပါင္း ၆၀ - ေက်ာ္ကိုေၿပာဆို
ၾကသည္ ။
ဥေရာပတိုက္တြင္ၾကီးက်ယ္ခန္းနားသည့္ၿမိဳ ့ၾကီး
ဒါဇင္ေပါင္းမ်ားစြာရွိသည္ ။
လန္ဒန္ၿမိဳ ့ ၊ ပဲရစ္ၿမိဳ ့မ်ားသည္ေရွးေခတ္အခ်ိန္မွ
စတင္တည္ရွိခဲ့သည့္ၿမိဳ ့မ်ားၿဖစ္သည္ ။
ဂရိမွေအသင္ၿမိဳ ့ ၊ ဂ်ာမဏီမွ ဘာလင္ၿမိဳ ့၊
ဟန္ေဂရီမွ ဘူဒါဘတ္ၿမိဳ ့၊ စပိန္မွ မက္ဒရစ္ၿမိဳ ့၊
ရုရွားမွေမာ္စကိုၿမိဳ ့ ၊ ခ်က္နိင္ငံမွ Prague ၿမိဳ ့ ၊
အီတလီမွ Rome ၿမိဳ ့ ႏွင့္ ၾသစၾတီးယားမွ ဗီယင္နာၿမိဳ ့ မ်ားသည္
ဥေရာပတိုက္မွထင္ရွားေက်ာ္ၾကားသည့္ၿမိဳ ့မ်ားၿဖစ္ၾကသည္ ။
.
.
.
ခန္းနားတဲ့ယဥ္ေက်းမွဳ
***************
ဥေ၇ာပတိုက္၏ယဥ္ေက်းမွဳသည္ေၿမထဲပင္လယ္
ေဒသမွစတင္ခဲ့သည္ ။
လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ ၂၅၀၀ - ေက်ာ္အခ်ိန္မွစ၍
ဂရိကၽြန္းဆြယ္ေဒသမ်ားေပါ ္တြင္ ေရွးေခတ္ဂရိ
ယဥ္ေက်းမွဳစတင္ခဲ့သည္ ။
ေနာက္ပိုင္းတြင္သူတို ့၏ ၾသဇာအာဏာမ်ားသည္
ေရာမအင္ပါယာ အၿဖစ္ေၿပာင္းလဲလာခဲ့သည္ ။
ေရာမအင္ပါယာသည္ ယေန ့အီတလီနိင္ငံေရာမၿမိဳ ့တြင္
အေၿခစိုက္ၿပီး ေၿမာက္ဖက္ၿဗိတိသွ်ေဒသမွသည္
ယေန ့အီရတ္နိင္ငံအထိက်ယ္ၿပန္ ့ခဲ့သည္ ။
ဂရိ ႏွင့္ ေရာမေခတ္သည္ေခတ္သစ္ဥေရာပအတြက္
အေၿခခံအုပ္ၿမစ္ၿဖစ္သည္ ။
ဂရိမ်ားသည္သခ်ၤာပညာ ၊ အေတြးအေခါ ္ ႏွင့္
ဒီမိုကေရစီကိုစတင္ခဲ့ၾကသည္ ။
ေရာမန္မ်ား၏ ဥပေဒ ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး နယ္ပါယ္တြင္
ထူးခၽြန္ၾကၿပီး ၾကီးက်ယ္ခန္းနားသည့္ လမ္းတံတားမ်ား ၊
တူးေၿမာင္းမ်ား ၊ ရဲတိုက္ၾကီးမ်ား ၊ နန္းေတာ္ၾကီးမ်ားကို
တည္ေဆာက္ခဲ့ၾကသည္ ။
ေရာ္မန္မ်ား၏ လက္ရာမ်ားကိုယေန ့အခ်ိန္အထိ
ဥေရာပေဒသ အႏွံ ့တြင္ၿမင္ေတြ ့နိင္ဆဲၿဖစ္သည္ ။
(ခရစ္ယန္ဘာသာထြန္းကားလာၿခင္း)
**************************
ခရစ္ယန္ဘာသာသည္ အေရွ ့အလယ္ပိုင္းေဒသမွ
စတင္ခဲ့ၿပီး ေရာမေခတ္တြင္ဥေရာပသို ့ၿပန္ ့ႏွံ ့
သြားခဲ့သည္ ။
ရာစုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာၾကာ ဥေရာပ အေနာက္ဖက္မွ
လူမ်ားသည္ ရိုမန္ကက္သလစ္ ဘာသာ၀င္ မ်ား
ၿဖစ္ၾကသည္ ။
အေရွ ့ဥေရာပေဒသမွသူမ်ားသည္ Orthodox ခရစ္ယန္ကို
ကိုးကြယ္ၾကၿပီး သူတို ့၏အဓိက ဘုရားေက်ာင္းသည္
Constantinople ( ယေန ့တူရကီနိင္ငံ အစၥတန္ဘူၿမိဳ ့အနီး )
ေဒသတြင္ရွိခဲ့သည္ ။
ေနာက္ပိုင္းတြင္ရိုမန္ကက္သလစ္ဘာသာမွ
ပရိုတက္စတစ္ ဘာသာခြဲထြက္ၿပီး ထိုေဒသရွိ
လူဦးေရတ၀က္ခန္ ့မွာ ပရိုတက္စတစ္ဘာသာ၀င္မ်ား
ၿဖစ္လာခဲ့ၾကသည္ ။
ဥေရာပေဒသတြင္တၿခား ဂ်ဴးဘာသာ ၊ အစၥလမ္ ႏွင့္ ဗုဒြ
ဘာသာကိုးကြယ္သူမ်ားလဲ အနည္းငယ္ရွိၾကသည္ ။
.
(ဥေရာပေဒသ ၿဖတ္သန္းခဲ့သည့္သမိုင္း)
***************************
ေအဒီ ၄၇၆ - ခန္ ့အခ်ိန္တြင္ေရာမအင္ပါယာၿပိဳလ္ကြဲ
လာၿပီးေနာက္ဥေရာပေဒသ သည္အလယ္ေခတ္သို
့ေရာက္ရွိလာခဲ့သည္ ။
ေရာမအင္ပါယာၿပိဳလ္ကြဲမွဳ ႏွင့္အတူ ဘုရင့္နိင္ငံငယ္
မ်ားစြာေပါ ္လာခဲ့ၿပီး ၊ ထိုနိင္ငံငယ္မ်ားသည္လဲ ေရာ္မန္
ဥပေဒအတိုင္းအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၾကသည္ ။
ဘုရင့္နိင္ငံငယ္မ်ားအၾကား ကုန္သြယ္မွဳအခြင့္အေရး
ပိုမိုရရွိေအာင္ၾကိဳးစားရင္း စစ္ပြဲဆက္မ်ားစြာၿဖစ္ပြားကာ
အနိင္ရဘုရင္မ်ားသည္ၾသဇာပါ၀ါၾကီးမားလာခဲ့သည္ ။
ၾကီးမားသည့္စစ္တပ္မ်ား ၊ ေရတပ္မ်ားထူေထာင္
နိင္ၿပီးေနာက္ ေအဒီ ၁၄၀၀ - ခန္ ့အခ်ိန္တြင္
ဥေရာပေဒသ၌ စပိန္ ႏွင့္ေပါ ္တူဂီတို ့သည္
အင္အားအၾကီးဆံုးၿဖစ္လာခဲ့သည္ ။
စပိန္ ႏွင့္ေပါ ္တူဂီတို ့သည္ကမ ၻာတလႊားရြက္လႊင့္
သြားလာၿပီး အာရွ ၊ အာဖရိက ႏွင့္ အေမရိက
ေဒသမ်ားတြင္ ပထမဆံုးအင္ပါယာထူေထာင္ခဲ့ၾကသည္ ။
ေနာက္ပိုင္းတြင္ ၿဗိတိန္ ၊ ၿပင္သစ္ ၊ ဒါတ္ခ်္ တို ့မွလဲ
ကမ ၻာတလႊား အင္ပါယာကို အၿပိဳင္အဆိုင္
ထူေထာင္လာခဲ့ၾကသည္ ။
ဥေရာပတိုက္သားမ်ား၏နယ္ေၿမခ်ဲ ့ထြင္မွဳ ႏွင့္အတူ
ရိုမန္ကက္သလစ္ ခရစ္ယန္ဘာသာသည္လဲ
ကမ ၻာတလႊားသို ့ၿပန္ ့ႏွံ ့သြားခဲ့သည္ ။
ဥေရာပတိုက္သားမ်ားသည္ခ်မ္းသာၾကြယ္၀လာမွဳ ႏွင့္အတူၾကီးက်ယ္ခန္းနားသည့္အနဳပညာမ်ား ၊
ပိသုကာပညာမ်ား ၊ သိပြံပညာမ်ားကိုတည္ထြင္
လာနိင္ခဲ့သည္ ။
ေအဒီ ၁၇၀၀ - ၁၈၀၀ အခ်ိန္မ်ားတြင္စက္မ်ားကို
အသံုးၿပဳကာ ကုန္ပစၥည္းမ်ားကို ပိုမိုထုတ္လုပ္လာနိင္သည့္
စက္ရံုမ်ားကိုတည္ေထာင္လာနိင္ခဲ့သည္ ။
၄င္းကိုစက္မွဳေတာ္လွန္ေရးဟုေခါ ္ၿပီး ဥေရာပေဒသ သည္
ပို၍ခ်မ္းသာကာ ပို၍ ၾသဇာၾကီးမားလာခဲ့သည္ ။
၁၉၁၄ - ခုႏွစ္တြင္ ဥေ၇ာပနိင္ငံမ်ားသည္
ကိုလိုနီနယ္ေၿမအၿငင္းပြားမွဳ ႏွင့္အတူ
ပထမ ကမ ၻာစစ္ၿဖစ္ပြားလာခဲ့သည္ ။
၁၉၁၇ - ခုႏွစ္တြင္ ဥေရာပ မွ ရုရွားနိင္ငံတြင္
ကြန္ၿမဴနစ္စနစ္ၾကီးစိုးလာၿပီး ဆိုဗီယက္ယူနီယံ အမည္ရွိ
ရုရွား အင္ပါယာၾကီးထြန္းကားလာခဲ့သည္ ။
၁၉၃၆ - ခုႏွစ္တြင္ အင္အားၾကီးထြားလာသည့္
ဂ်ာမန္ နာဇီမ်ားသည္ စစ္ပြဲမ်ားဖန္တီးရာမွ
ဒုတိယ ကမ ၻာစစ္ၿဖစ္ပြားလာၿပန္သည္ ။
ဒုတိယကမ ၻာစစ္တြင္ဂ်ာမန္မ်ားစစ္ရွံဳးမွဳ ႏွင့္အတူ
ဆိုဗီယက္ယူနီယံ၏ၾသဇာသည္ ဥေရာပတြင္
ၾကီးမားလာခဲ့ကာ အေရွ ့ဥေရာပေဒသရွိနိင္ငံ
အမ်ားအၿပားသည္ ဆိုဗီယက္အုပ္စု၀င္
ကြန္ၿမဴနစ္နိင္ငံၿဖစ္လာခဲ့သည္။
၁၉၈၀ - ခုႏွစ္တြင္ ဆိုဗီယက္ၿပည္ေထာင္စု
ၿပိဳလ္ကြဲမွဳ ႏွင့္အတူ ဥေရာပအေရွ ့ဖက္ေဒသမွ
နိင္ငံအမ်ားအၿပားသည္ လြတ္လပ္သည့္
နိင္ငံၿဖစ္လာခဲ့သည္ ။
(ယေန ့ဥေရာပ)
***********
ဆိုဗီယက္ၿပည္ေထာင္စုၿပိဳလ္ကြဲမွဳ ႏွင့္အတူ
ကြန္ၿမဴနစ္စနစ္က်င့္သံုးခဲ့သည့္ အေရွ ့ဥေရာပ နိင္ငံ
အမ်ားအၿပား သည္လဲဒီမိုကေရစီနိင္ငံၿဖစ္လာခဲ့သည္ ။
၂၀ -ရာစုအခ်ိန္တြင္ဥေရာပနိင္ငံၾကီးမ်ားသည္
ကမ ၻာတလႊားရွိ သူတို ့၏ကိုလိုနီနယ္ေၿမမ်ားကို
စြန္ ့ လႊတ္ခဲ့ရသည္ ။
သို ့ေသာ္ ဥေရာပေဒသ သည္ ေရွးယခင္ အခ်ိန္ကကဲ့သို ့ပင္
အနဳပညာနယ္ပါယ္ ၊ သိပြံပညာရပ္ဆိုင္ရာနယ္ပါယ္ ႏွင့္
စက္မွဳ ပညာရပ္နယ္မ်ားတြင္လဲ ကမ ၻာ့ေရွ ့ေဆာင္ေဒသ
အၿဖစ္ရပ္ ရပ္တည္ကာ ခ်မ္းသာၾကြယ္၀သည့္ ေဒသအၿဖစ္
ရွိေနဆဲၿဖစ္သည္ ။
Credit: အကယ္ဒမီ
ဗဟုသုတေက်းရြာ